Taksim Kentsel Tasarım Yarışması’nda halk oylamasına sunulan projeler üzerine gerçekleştirdiğimiz araştırmamızda 19 sıra numaralı projenin müellifleri 2×1 Architects sorularımızı cevapladı:
Projeye başlarken Taksim için belirlediğiniz problemler nelerdi? Projeniz bunlara nasıl çözümler getiriyor?
Projeye başlarken öncelikle, zaman içinde yerüstünde ve yeraltında parçalı bir şekilde gelişerek bütünlüğünü yitiren bir kentsel alanda hem deneyimsel olarak (hareket) hem de işlevsel açıdan (kullanım ve program) nasıl bir bütünleştirme stratejisi üretmemiz gerektiği konusuna odaklandık. Bu anlamda ilk olarak, Gezi Parkı odaklı yeşil dokuyu alanın bütününe yayarak Taksim genelinde hissedilebilecek bir mekansal sürekliliği sağlamış olduk. Yer altında ise birbirinden görece bağımsız gelişen durak noktalarını yeraltında tek bir omurgada bağlayacak ve alternatif sanat kompleksi olarak işlevlendirilecek bir sistemi ve ona bağlı OBRUK adlı arayüz yapısını önerdik.
Taksim Meydanı’nı bir geçiş güzergahı olarak mı, kamusal bir buluşma alanı olarak mı ele aldınız?
Taksim, konumu itibari ile tarihsel olarak hem bir geçiş ve aktarım noktası hem de bir buluşma noktası. Bununla birlikte, son 10 yıllık süre içerisinde ikinci işlevini büyük oranda yitirmiş durumda. Projemiz Obruk ise bu bağlamda, birbiri ile kesişen geçiş ve aktarım hareketini alanda tutacak tasarım çözümlerini üreterek alanın kamusal kimliğini güçlendirmeyi ilke edinmiştir.
Projenizde Meydan ve Gezi Parkı’nın ilişkisi için ne öneriyorsunuz?
Proje, Gezi Parkı ve Taksim Meydanı arasında kalan merdivenli ve rampalı geçişleri kentsel bellek öğesi olarak korurken, iki alan arasındaki sert geçiş algısını meydanın içerisinde önerdiği ağaç dizileri ile kırmaktadır. Böylece Gezi Parkı’nın etkisi, meydan ve çevresinde çok daha güçlü bir şekilde hissedilmektedir. Gezi Parkı’nın Talimhane tarafından kıyısı ise çeperinde yeşil saçaklarla oluşturulan bir dizi restoran ve kafe yapısı ve aralarında yer alan yeşil amfi ile tanım kazanmış, Cumhuriyet Caddesi üzerinde oluşturulan yaya ekseni ile bütünleştirilmiştir.
Meydanda yaya ve araç ulaşımını nasıl değerlendirdiniz?
Meydan’ın altından geçen araç trafiği tutularak yeraltı otobüs durakları noktasında sağlıklaştırmaya gidilmiş ve engelli erişimine açılmıştır. Alanın içinden geçen dikey bağlantı konumunda bulunan, Taşkışla önünden Kongre Vadisi’ne uzanan Mete Caddesi ise paylaşımlı yol haline getirilerek yapı-meydan ilişkisi güçlendirilmiştir. Meydanı mümkün olduğunca hemzemin bir düzemde kurgulayan proje, OBRUK’a erişimi ve içindeki yaya dolaşımını ise basamaksız / yumuşak geçişli sarmal formu ile engelli erişimine açık biçimde tasarlamaktadır.
Ağaçlandırma konusunda nasıl bir yaklaşım izlediniz? Ağaç türlerinin konuma ve zemin yapısına uygunluğu gözetildi mi?
Projemiz, alanda ağaçlandırma konusunda oldukça kararlı bir peyzaj stratejisi izlemektedir. Alanın mekansal bütünselliğini güçlendirme amacı ile kullanılan ağaçlandırma önerileri, salt mekanın mikro-klimatik konfor standartlarını iyileştirmek için değil, aynı zamanda meydanın kaybolmuş mekan hissini yeniden güçlendirebilmek amacıyla gerçekleştirilmektedir. Alan bütününde önerilen ağaçların hepsi, Gezi Parkı’nda da varolan İstanbul’un endemik türleridir. Ağaçların konumu ise yeraltı mekanlarının plan düzlemindeki yeri dikkatle irdelenerek belirlenmiştir.
Projeniz meydanın gece kullanımına dair nasıl bir kurgu sunuyor?
Projemiz 24 saat yaşayan bir kentsel mekan ve kent merkezi vizyonu ile hareket etmektedir. Bu vizyon doğrultusunda yalnızca gündüz değil, özellikle 24 saat aktif olarak kullanılabilecek bir yeraltı erişim odağı ve onun uzantısı olan açık kamusal alanlarla bütünleşik bir mekansal yapının Taksim’in özlenen canlılığını ve kentselliğini yeniden sağlayacağı kanısındayız. OBRUK ve yakın çevresindeki mekanların gece müzik ve performans mekanları olarak kullanılabileceğini öngörmekteyiz.
Aydınlatma ve kentsel mobilya gibi öğeler için öneriler geliştirdiniz mi?
Projemizde yerel ve doğal materyallerden oluşan, geri dönüşümlü malzemelerin kullanıldığı kentsel donatılar önerdik. Aydınlatmalarda alanın gece kullanımına imkan veren ve gözü yormayan bollard ve gömme zemin aydınlatmaları önerdik. Meydanda önerdiğimiz yeni aydınlatma tasarımı ile alanda yapılacak festivaller, gösteriler, konserler gibi etkinlikler alana dinamizm ve renk katacak. Kentsel donatılar için tohum makineleri, bilgi panelleri, bisiklet parkları, hayvan besleme üniteleri ve ahşap oturma birimi önerilerimiz oldu. Meydan kullanıcıları mobil uygulama ile elde edecekleri tohumlarla yeşili şehre yayacak, hayvan besleme üniteleri alandaki hayvan popülasyonunun beslenmesine olanak sağlayacak, kuru havuzda çocuklar dilediği gibi oynayarak meydanın yeniden yaşamasını ve canlanmasını sağlayacaklar.
Şartname, proje kararlarınız üzerinde ne kadar kısıtlayıcı oldu?
Uluslararası Taksim Kentsel Tasarım Yarışması şartnamesi, uluslararası yetkinliğe sahip jürisi ile birlikte son derece nitelikli bir şartnameyi yarışmacı ekiplere sunmayı başardı. Şartname, kendi içerisinde oldukça açık bir dizi tasarım ilkesini sunarken, koruma-kullanma dengesini son derece duyarlı bir biçimde gözeten ama aynı zamanda tasarımının yaratıcı yorumuna olanak tanıyan esnek bir bakış açısını ortaya koymaktaydı. Bu anlamda yarışmaya katılan ekiplerin oldukça şanslı olduğunu düşünüyoruz.
TASARIM EKİBİ
Kutlu İnanç Bal, Mimar (Ekip Lideri)
Hakan Evkaya, Mimar
Barış Ekmekçi, Peyzaj Mimarı
Münire Sağat, Peyzaj Mimarı
Olgu Çalışkan, Şehir Plancısı
YARDIMCILAR
Yasemin Kılıç, Mimar (Atılım Üniversitesi)
Serhat Çakır, Mimar (Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi)
İpek Gönüllü, Mimar (Gazi Üniversitesi)
Kıvanç Mutlu, Mimar (Başkent Üniversitesi)
Lal Gülten Öner, Mimar (Başkent Üniversitesi)
Eda Nur Motcu, Mimarlık Öğrencisi (Atılım Üniversitesi)
Sevi Özdemir, Mimarlık Öğrencisi (Atılım Üniversitesi)
Sina Çiftçi, Mimarlık Öğrencisi (Atılım Üniversitesi)
Berke Canbaz, Peyzaj Mimarlığı Öğrencisi (Ankara Üniversitesi)
DANIŞMANLAR (ORGANİZASYON)
Selen Cambazoğlu, Arkeolog, Sanat Tarihçisi (Bodrum Deniz Müzesi Yöneticisi), (Bilkent Üniversitesi)
Figen Kıvılcım Çorakbaş, Mimar, Restoratör (Akademisyen-Uludağ Üniversitesi), (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)
Pınar Evrenosoğlu, Sosyolog, İletişim Uzmanı, (Festival Organizatörü) (Ankara Üniversitesi)
Yasin İlemin, Vahşi tabiat uzmanı, Biyolog (Öğretim görevlisi- Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi), (Hacettepe Üniversitesi)
Levent Y. İnce, Grafik Tasarımcı (Akademisyen- Bilkent Üniversitesi), (Bilkent Üniversitesi)
Pınar Ersü, İç Mimar, Aydınlatma Tasarımcısı (Bilkent Üniversitesi)