Yapı sektörünün önde gelen temsilcileri ile mimari üretime ve mimarlık kültürüne katkı veren projelerinin arka planına baktığımız Mimarlığı Destekleyenler söyleşi dizisi kapsamında, İstanbul Mimarlık ve Şehircilik Araştırmaları Akademisi – Aura İstanbul’un kurucu destekçisi olmanın yanı sıra 2022 yılında yayın hayatına başlayan Stoneline Yayınları ile de mimarlık kültürünü destekleyen Stoneline’ın Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Bayrak ve Stoneline Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Gülçin İpek ile konuştuk. *
Bir ülkenin kalkınması için eğitim ve sanatın başrolde olduğuna derinden inanarak bu iki alanda birçok projeye destek veriyor ve yeni projeler üretiyoruz.
Neslihan İmamoğlu: Stoneline, yalnızca mimarlık kültürüne değil eğitime ve sanata da uzun soluklu ve nitelikli katkılarda bulunuyor. Kurumun bu konudaki vizyonunu ve çalışmalarınızı sizden dinlemek isteriz.
Mehmet Bayrak: 25 yıllık bir şirketiz ki Avrupa’da 3-4 nesil boyunca devam eden şirketlerle kıyaslandığında oldukça kısa bir süre bu anlamda. Bankacılık ve finans sektörünü geride bırakarak 25 yıl önce biraz da rastlantıyla yapı sektörüne girdim. Sektörde neler yapabileceğimize dair araştırmalarımız sırasında doğal taşı keşfettim ve bu konuya odaklanmaya karar verdim. Başlangıçta taş benim için sadece kaldırım taşından ibaretti ve bu konuda hiç bilgim yoktu. Ancak meraklı olmak ve işimi sevmek sayesinde devamlı araştırdım ve öğrendim. Geldiğimiz noktada, sektörde farklılığımızı ortaya koyarak, ocaktan blok alım ile başlayan tasarım, projelendirme, üretim, montaj ve satış sonrası hizmetleri kapsayan kesintisiz proje yönetimi sunmaktan mutluluk duyuyoruz.
Özellikle son 10 senedir, “Biz bu ortamdan aldıklarımızla ne verebiliriz?” düşüncesiyle ve bir ülkenin kalkınması için eğitim ve sanatın başrolde olduğuna derinden inanarak bu iki alanda birçok projeye destek veriyor ve yeni projeler üretiyoruz. Eş zamanlı olarak üniversitelerle ve yeni mezun genç mimar adaylarıyla konuştuğumuzda, malzeme bilgisi alanında büyük bir eksiklik olduğunu gördük ve bu nedenle üniversite öğrencilerine yönelik bir eğitim programı başlattık. Öğrencileri genel merkezimiz ve aynı zamanda showroomumuzda ağırlıyor, ekibimizde yer alan jeolog arkadaşlarımızla birlikte ürünlerimizi tanıtıyor ve doğal taşla ilgili merak ettikleri konularla ilgili sohbet ediyoruz. Öğrencilerin bu programdan faydalanarak bu alanda kendilerini geliştirdiklerini görmek bizi çok umutlandırıyor.
Aura‘da yalnızca sertifika almıyorlar, aynı zamanda Türkiye’nin değerli mimarlarını ve düşünürlerini konuşmacı olarak dinleme fırsatı buluyorlar.
Kurucularından olduğumuz Aura İstanbul ile de mimarlık eğitimini destekliyoruz. Aura’da hem üniversitelerde ders veren hem de sahada mimarlık yapan çok değerli isimlerin katkılarıyla bir sertifika programı hazırladık. Lisans eğitimini tamamlayan genç mimarları profesyonel yaşama hazırlayan bu sertifika programında katılımcılar akademisyenlerin yürütücülüğünde 3 ay boyunca eğitim alıyor. Yüzlerce kişi arasından yaptıkları sunumlar doğrultusunda kabul ediliyorlar programa. Yılda 36 kişiyi mezun ettiğimiz bu program gençler için çok yararlı oluyor. Yalnızca sertifika almıyorlar, aynı zamanda Türkiye’nin değerli mimarlarını ve düşünürlerini konuşmacı olarak dinleme fırsatı buluyorlar. Dönem boyunca alanında uzman en az 15 kişiyle bir araya gelmelerini sağlıyoruz, çeşitli aktiviteler yapıyoruz ve orada gerçekten bu gençlere dokunabiliyoruz. Stoneline için ekibimize yeni katılacak genç arkadaşlara ihtiyaç duyduğumuzda Aura’da eğitim almış mimarları tercih ediyoruz.
Sanat ve eğitim konusunda her geçen yıl artan şekilde desteklerimizi sürdürüyoruz. İKSV’nin daimi destekçileri arasındayız, Aura ve İKSV’ye ayrı bir önem veriyoruz. Kurulmakta olan ve destekçileri arasında olacağımız birkaç vakıf ile ilgili çalışmalar da devam ediyor.
N.İ.: Aura beğeniyle takip ettiğimiz bir kurum olmasına rağmen Stoneline ve Aura ilişkisinin detaylarını şu an sizden öğrendik.
Gülçin İpek: Bu noktada ben bir gözlemimi aktarmak istiyorum. Stoneline bu çalışmaları kurumsal iletişim projesi kapsamında yapmıyor. Pazarlama departmanını bu tür işlerin içinde görmüyoruz ki bu az rastlanır bir durum. Çünkü bu tür bir proje yapılıyorsa pazarlama departmanı mutlaka bilgilendirilir; pazarlama biriminin de yapılan işleri, hizmetleri ve aktiviteleri bir araç olarak kullanması beklenir. Stoneline öyle yapmadığı için bu anlamda çok görünür olmayı da istemiyor. Stoneline Yayınları’nın kurulması da Aura desteği de bu şekilde ilerliyor.
Bizim topluma bir borcumuz var çünkü bizi bu noktaya bu toplum getirdi. Şimdi bunu geri ödemenin zamanı, yayınevi de desteklerimiz de bunun bir parçası.
M.B.: Bilim her zaman önem verdiğimiz bir alan. National Geographic kanalında Bilim ve Teknoloji Kuşağı sponsorluğumuz yıllardır devam ediyor. Tarih ve arkeoloji üzerine ikinci bir bilim kuşağına da sponsor olmak istiyoruz. Bunu şöyle görüyorum: Bizim topluma bir borcumuz var çünkü bizi bu noktaya bu toplum getirdi. Şimdi bunu geri ödemenin zamanı, yayınevi de desteklerimiz de bunun bir parçası.
Bakmakla görmek arasındaki fark burada yatıyor: Daha iyi görebilmek için daha fazla bilgiye ihtiyacımız var.
N.İ.: Yayınevlerini destekleyen, kitapların yayınlanması için sponsorluk desteği veren kurumlar var ama bu kurumların kendi yayınevini kurdukları örnekler çok az. Bir yayınevi kurmaya nasıl karar verdiniz?
M.B.: Bu sektöre sonradan giren, okumayı da seven bir ekonomist olarak faydalanabileceğim çok az yayın bulabildim doğal taşlarla ilgili. Bir Ayasofya ziyaretim sonrasında bunun eksikliğini çok hissettim. Oradaki taşları araştırmak istediğimde hiçbir kaynak bulamadım. Gülçin Hanım ile karşılaştığımızda ve ona tarihi yapılardaki doğal taşlar üzerine bir kaynak arayışımdan bahsettiğimde dünyada bu kapsamda örneklerin çok az olduğunu söyledi. “O zaman burada bir eksiklik var demek ki. Bu eksiği niye tamamlamıyoruz” diyerek yola çıktık Gülçin Hanım ile. Benim gibi gereksinimi olanların başvuracağı kitapları biz basalım dedik. Kitaplarımız akademik olsun, başucu kitabı olsun ve muhakkak kütüphanelerde bulunsun istiyoruz. Bu kaliteden kesinlikle ödün vermeyi düşünmüyoruz.
Tarihi yapılarda, antik alanlarda kullanılan taş envanterini bilgi panoları ile ziyaretçilere aktarmayı hedefleyen bir projemiz de var. Bu projeye Ayasofya ile başlamak hayallerimizden biri ve Ayasofya kitabı çıktıktan sonra bu konuda gerekli başvuruları yapacağız. Umarım kabul edilir ve Ayasofya ile bu projeye başlarız. Hayalimiz Türkiye’deki tüm ören yerleri için doğal taş envanterini çıkarabilmek, belgelemek ve ziyaretçilere aktarabilmek. Örneğin Efes’e girdiğiniz zaman tiyatroda, kitaplıkta, teras evlerde hangi taşın kullanıldığını, o taşın nereden getirtildiğini bilmek çok güzel olurdu. Bakmakla görmek arasındaki fark burada yatıyor: Daha iyi görebilmek için daha fazla bilgiye ihtiyacımız var. Bu bilgi eksikliğini nasıl kapatırız diye düşünüyoruz.
Herhangi bir tarihi yapıya ait taşların envanterini çıkarıp belgelemek isteyen jeolog, mimar ve ilgili disiplinlerden uzmanların bize ulaşmasını istiyoruz.
G.İ.: Buradan bir duyuru da yapmış olalım: Doğal taşları belgelemek ve görünür kılmak konusunda araştırmacıların desteğine ihtiyacımız var. Herhangi bir tarihi yapıya ait taşların envanterini çıkarıp belgelemek isteyen jeolog, mimar ve ilgili disiplinlerden uzmanların bize ulaşmasını istiyoruz. Akademik çalışmalara araştırma desteği sağlayarak bu yazın alanını geliştirmek istiyoruz.
N.İ: Bildiğimiz kadarıyla yayınevinin ilk kitabı “Doğal Taş Cepheler: Planlama İlkeleri, Projeler ve Yapılar” 2022 yılında çıktı. Yakın zamanda ise ikinci kitap “Mimarlar için Doğal Taş Rehberi” yayınlandı. Bu iki kitap mimarlık yayıncılığı açısından nasıl bir yerde duruyor sizce?
G.İ.: Tarihi yapılarda kullanılan taşların envanterini çıkarıp bunları görünür kılmak Stoneline Yayınları’nın asıl çıkış noktasıydı ama bu amaçla bir yayınevi kurunca, tarihi yapılardan önce taşı anlatmalıyız diye düşündük ve öncelikle iki teknik kitap yayımladık. Bu iki kitap mimarlık yayıncılığında teknik kitaplar kategorisinde değerlendirilebilir.
Stoneline Yayınları’nın ilk kitabı olan “Doğal Taş Cepheler / Planlama İlkeleri, Projeler ve Yapılar” kitabı, Alman DOM Publishers yayınevi iş birliğiyle, Türkçe ve Almanca iki ayrı kitap hazırlandı ve eş zamanlı olarak Türkiye’de basılarak yayımlandı. Kitap, Mimar ve Editör Konstantin Krüger, Philipp Meuser (Prof., Mimar), Hermann Graser (Alman Doğal Taş Birliği, DNV Başkanı) ve Tobias Nöfer (Mimar) tarafından kaleme alındı. Metinlerin Almancadan Türkçeye çevirisini Zuhal Nakay, son okumasını Neslihan Güçmen yaptı. Kitapta, tarihsel referanslarla teori ve pratiğe yönelik bilgilendirici metinler, taşın ocaktan yapıya serüveni, görsel örnekleriyle doğal taş sınıf ve türlerini açıklayan bölümlerin yanı sıra uluslararası alanda faaliyet gösteren mimarlık ofislerinin seçilmiş projeleri de yer alıyor. Projeler tek tek irdelenerek detay çizimleri, fotoğraflar ve tasarım ilkelerini açıklayan Editör Krüger tarafından hazırlanan metinler eşliğinde sunuluyor. Aralarında İstanbul, İzmir ve Muğla’nın da yer aldığı 15 farklı dünya şehrinden seçilmiş 23 proje içinde Türkiye’den beş mimarlık ofisinin; EAA-Emre Arolat Mimarlık, Atelier Han Tümertekin, Erginoğlu&Çalışlar, Teğet Mimarlık, DDA – DILEKCI Mimarlık’ın projeleri de yer alıyor. Kitabın sonunda örnek uygulama planlarına yer verildi.
Yayınevinin ikinci kitabı olan “Mimarlar İçin Doğal Taş Rehberi”, yapıda doğru taşın doğru yerde kullanımına rehberlik etmeyi amaçlayan bir kitap. Doğal taşın oluşum, üretim ve işlenme süreci; mimarlık tarihinde iz bırakmış önemli yapılar ve doğal taşın mimarlık tarihindeki yeri ve önemi; mimaride doğal taş seçim kriterleri; konuttan kamusal alana iç ve dış mekânda kullanım alanları; tasarım yöntem ve yapım ilkeleri; bozulma, temizlik ve koruma ilkeleri; sürdürülebilirlik açısından değerlendirilme yöntemleri ve ülkemizin doğal taş kaynaklarına ilişkin sayısal veriler ve daha fazlası uzmanlarınca kaleme alınmış metinler eşliğinde sunuldu. Yaygın olarak kullanılan farklı tür ve kökendeki doğal taşların örneklerine de yer verildi. Metinler, Dr. O. Serkan Angı, Doç. Dr. Demet Arslan Dinçay, Prof. Dr. Genco Berkin, Doç. Dr. Deniz Aslan, Prof. Dr. A. Nil Türkeri, Y. Mimar Canan Baş, Prof. Dr. Seden Acun Özgünler tarafından kaleme alındı. Stoneline Yapı Ürünleri uzman ekibinden Evren İyigönül ve Nuray Saatçioğlu Uygur da uygulama deneyimlerini paylaştı. Kitabın sonunda Prof. Dr. Emin Çiftçi’nin hazırladığı doğal taşlarla ilgili teknik terimlerin açıklamalarını içeren kapsamlı bir sözlük de yer alıyor. Kitabın ortaya çıkmasındaki katkılarından dolayı yazarlarımıza teşekkür ederiz.
“Mimarlar İçin Doğal Taş Rehberi”ni konuya atılmış bir ilk adım olarak değerlendiriyoruz. Gelecek yeni baskılarında ihtiyaçlar ve bize ulaşan öneriler doğrultusunda eklenecek yeni başlıklarla kitabı sürekli olarak güncellemeyi hedefliyoruz.
N..İ.: Bir de Ayasofya Kitabı’ndan bahsettiniz ama sanırım o henüz yayınlanmadı. Nasıl bir içerik planlanıyor?
G.İ.: “Ayasofya’nın Taşları” adını alacak kitap, özellikle Ayasofya’nın iç mekânında kullanılan taşlara odaklanıyor. İçerik, içinde uzmanlık alanı sanat tarihi, mimarlık, jeoloji ve Osmanlı arşivleri olan uzmanlarca hazırlanıyor. Kitabın yazım süreci devam ediyor. Fotoğraf çekimleri yapı, “müze” statüsünde olduğu sırada tamamlandı. Dolayısıyla kitapta taşların tamamını görmek mümkün olacak. Önümüzdeki yılın ilk aylarında yayımlamayı planlıyoruz.
N.İ: Yayın programında önümüzdeki dönemde başka neler göreceğiz?
G.İ.: Önümüzdeki dönemde daha önce de belirttiğimiz gibi “tarihi yapılarda doğal taş” temasının yanı sıra doğal taşın sanat, arkeoloji, jeoloji vb. farklı disiplinlerde ve yaşamın içindeki rollerine de odaklanmayı düşünüyoruz. Çocuklara ilişkin de projelerimiz de var, bu çalışmaları da önümüzdeki yıldan itibaren hayata geçirmeyi hedefliyoruz.
Aura projesinin hayata geçmesinde ve başarılı olmasında biz sponsorlar yalnızca tetikleyici olabilmişizdir ama asıl kahramanlar oradaki mimarlardır.
N.İ: Aura’nın kuruluşundan itibaren destekçisisiniz, Stoneline Yayınları ise kendi projeniz. Bu projeleri hayata geçirirken Stoneline nasıl konumlanıyor, uzmanlarla nasıl iş birlikleri kuruyor?
M.B.: Topluma borcumuzu ödememiz gerektiğinden bahsetmiştim ama bunu tek başına yapamazsınız, konunun uzmanlarıyla birlikte çalışmak zorundasınız. Onun için bize bir teklif geldiğinde, doğru insanlarla karşılaştığımızda bu fırsatı kaçırmamak istiyoruz. Sektörden tanıdığımız mimar arkadaşlarımız bize Aura projesi ile geldiğinde hiç düşünmeden sponsor olduk. Aura projesinin hayata geçmesinde ve başarılı olmasında biz sponsorlar yalnızca tetikleyici olabilmişizdir ama asıl kahramanlar oradaki mimarlardır. İki sene öncesine kadar her hafta Aura’nın toplantılarına giderdim ama şimdi orası olgunlaştı. Yayınevi de artık olgunlaştı; bundan sonrası Gülçin Hanım’da.
Stoneline’ın mimarlardan ve jeologlardan oluşan ekibi bir danışman kadrosu gibi çalışıyor.
G.İ.: Yayınevinin arka planını da kısaca anlatmak isterim. Stoneline’ın mimarlardan ve jeologlardan oluşan ekibi bir danışman kadrosu gibi çalışıyor. Teknik bir soru sormam gerektiğinde 7/24 erişilebilir durumdalar. Yayın programını da birlikte oluşturuyoruz. Çünkü taş onların uzman olduğu bir alan. Ben ise kitap yapmayı biliyorum, güçlerimizi birleştirdik diyebilirim. Kitapların tasarımını ise Stoneline’ın Sanat Danışmanı Cem Günübek gerçekleştiriyor, kendisi aynı zamanda Yayın Kurulu Üyesi olarak da destek sağlıyor.
M.B.: Ama tabii her çalışmanın bir liderinin olması lazım, burada Gülçin Hanım bu işi üstlendi ve çok güzel yürütüyor, biz de Stoneline ekibi olarak gerektiğinde kendisine destek veriyoruz. İlk kitap bence olağanüstü başarılı bir kitaptı. Ben taş sektöründen bir profesyonel olarak üst okumayı yaparken çalışmaya hayran kaldım. Özellikle de Konstantin Krüger’in kaleme aldığı giriş çok iyi bir metin. Bu bilgileri topluma kazandırabilmemiz; mimarların, doğal taş sektöründeki tüm profesyonellerin, bu alanda çalışan akademisyenler ve tüm ilgililerin bu kitaplara erişebiliyor olması gerçekten mutluluk verici. “Mimarlar İçin Doğal Taş Rehberi” ise mimarlar için bir kaynak kitap olarak hazırlandı. Kitap henüz çok yeni yayımlanmasına rağmen sektör profesyonellerinden çok olumlu geri dönüşler almaya başladık.
Bu şirketin ömrü ne kadar ise projelere verdiğimiz desteğin de o kadar sürmesi gerektiğini düşünüyoruz.
N.İ: Uzun yıllara yayılan, geleceğe dönük projelerden bahsediyorsunuz. Kültüre, sanata, bilime, mimarlığa verdiğiniz desteklerin sürekliliği sizin için ne kadar önemli?
M.B.: Bir projeye başladığımız zaman bunu çok uzun süreli olarak düşünüyoruz. Bu şirketin ömrü ne kadar ise projelere verdiğimiz desteğin de o kadar sürmesi gerektiğini düşünüyoruz. Desteklediğimiz veya hayata geçirdiğimiz tüm projelerde yaklaşımımız bu yönde. Örneğin National Geographic bilim kuşağını 4-5 senedir destekliyoruz ve bu desteği yıllarca sürdüreceğiz. Yaşadığım sürece Aura’nın içinde olacağım ve bu şirket var oldukça Stoneline Yayınları devam edecek. İKSV sponsorluğumuz için de aynısı geçerli. Ve tabii ki çocuklarımızın eğitimine katkı sağlamak için de elimizden geleni yapacağız. Kısa sürede bir iş yapalım ve bundan bir çıkarımız olsun diye düşünmüyoruz, bu türlüsü işin reklamına girer, bunu istemiyoruz.
Bir mimarın her alana derinlemesine hakim olması mümkün değildir ve bizim görevimiz mimara kendi alanımızla ilgili yol göstermektir.
N.İ: Mimarlara şirketinizi tanıtmak için yapılan reklam çalışmaları olarak görmüyorsunuz bu projeleri ama bu projelerle bir şekilde yolu kesişen mimarlar eminim ki kurumu farklı bir yerde konumlandırıyordur. Bu noktada mimarlar ile nasıl çalıştığınızı, nasıl iş birlikleri geliştirdiğinizi sormak isterim.
M.B.: Başkasıyla birlikte bir iş yapacaksam güvendiğim bir kişiye gitmek isterim. Bizi tercih eden mimarlara öncelikle teknik destek veriyoruz. Bir mimarın her alana derinlemesine hâkim olması mümkün değildir ve bizim görevimiz mimara kendi alanımızla ilgili yol göstermektir. Hangi taşın nerede ve nasıl kullanılacağını, nasıl özelliklere sahip olduğunu çok iyi bilmemiz, kendi alanımızda donanımlı olmamız gerekiyor. Bir taş öneriyorsam bu taşın arkasında durabilmeli, ileride bir sorun yaşanırsa bunun da sorumluluğunu alabilmeliyim. Onun için bize gelindiğinde başından sonuna kadar tüm süreci mimarlarla beraber yönetiyoruz.
Bünyemizde çalışan 15’e yakın mimar var. Elimizden geldiğince ve bilgimiz yettiğince tüm süreçte yardımcı olmaya çalışıyoruz. Zaman içinde mimarlarla çok keyifli arkadaşlıklarımız oldu. Beraberce oturup sektörel sorunlarımızı tartıştığımız veya farklı konularda keyifli sohbetler ettiğimiz kişiler mimarlar.
bi_özet Mimarlığı Destekleyenler söyleşi dizisini şuradan inceleyebilirsiniz:
https://biozetdotcom.wpcomstaging.com/category/soylesi/mimarligi-destekleyenler/
* Söyleşi 27.12.2022 tarihinde Stoneline’ın Kağıthane’deki merkez binasında gerçekleştirilmiş, Nisan 2023’te güncellenerek yayına alınmıştır. Söyleşiye Stoneline’dan Mehmet Bayrak, Stoneline Yayınları’ndan Gülçin İpek ve Sibel Keyvan; Binat Mimarlık Medya Grubu’ndan Banu Binat, Ayşegül Tuğtepe ve Neslihan İmamoğlu katılmıştır.
Söyleşi Dizisi Koordinatörü: Neslihan İmamoğlu
Fotoğraflar: Sahir Uğur Eren
Stoneline’ın mimarlık kültürüne katkı sunduğu projelerle ilgili haberlere bi-özet üzerinden ulaşabilirsiniz: